Türkiye’de Aşırı Sıcaklar Alarmı: Sağlığımızı Nasıl Koruyacağız?

Türkiye, 2025 yılının Temmuz ayında, bugünden itibaren (22 Temmuz 2025) başlayarak bir hafta boyunca aşırı sıcak hava koşullarının etkisi altında kalacak. Meteoroloji uzmanlarının yaptığı açıklamalara göre, Doğu Karadeniz bölgesi dışında ülkenin tamamında mevsim normallerinin yaklaşık 8 derece üzerinde sıcaklıklar görülecek. Bu durum, özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar için ciddi sağlık riskleri oluşturuyor. İstanbul’da 38, Ankara’da 35, İzmir, Çanakkale, Edirne ve Adana’da 40, Diyarbakır’da ise 43 derece olarak ölçülmesi beklenen sıcaklıkların, hissedilen değerlerinin 50 dereceye kadar ulaşabileceği tahmin ediliyor. Bu aşırı sıcaklar, özellikle kronik rahatsızlığı olanlar, yaşlılar, çocuklar ve açık havada çalışanlar için büyük tehlike arz ediyor.

[IMAGE:turkey heatwave]

Aşırı Sıcakların Nedenleri ve Etkileri

Küresel iklim değişikliği, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de aşırı hava olaylarının sıklığını ve şiddetini artırıyor. Uzmanlar, sera gazı emisyonlarının kontrol altına alınmaması durumunda bu tür sıcak hava dalgalarının daha sık yaşanacağını belirtiyor. Aşırı sıcaklar, insan sağlığının yanı sıra tarım, enerji ve su kaynakları üzerinde de olumsuz etkilere sahip. Kuraklık riski artarken, orman yangınları gibi doğal afetlerin de tetikleyicisi olabiliyor.

Türkiye’de son yıllarda yaşanan aşırı sıcaklar, su kaynaklarının azalmasına ve tarımsal üretimde verim kayıplarına neden oldu. Enerji tüketimi ise klima kullanımı nedeniyle önemli ölçüde arttı. Bu durum, enerji arz güvenliği açısından da risk oluşturuyor. Ayrıca, aşırı sıcaklar nedeniyle artan hastane başvuruları, sağlık sistemini de zorluyor.

İklim Değişikliğinin Türkiye’ye Etkileri

Türkiye, Akdeniz havzasında yer alması nedeniyle iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölgelerden biri olarak kabul ediliyor. Sıcaklık artışının yanı sıra, yağış rejiminde de değişiklikler yaşanıyor. Kuraklık, seller, orman yangınları ve deniz seviyesinin yükselmesi gibi olaylar, Türkiye’nin karşı karşıya olduğu başlıca iklim değişikliği etkileri arasında yer alıyor. Bu etkiler, sadece çevreyi değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal yaşamı da derinden etkiliyor.

Sağlığımızı Korumak İçin Neler Yapmalıyız?

Aşırı sıcak havalarda sağlığımızı korumak için alınması gereken önlemlerin başında, günün en sıcak saatlerinde (10:00-16:00 arası) dışarı çıkmaktan kaçınmak geliyor. Mecbur kalınmadıkça bu saatlerde dışarıda bulunmamak, güneşin zararlı etkilerinden korunmak için şapka, güneş gözlüğü ve güneş kremi kullanmak önemlidir. Ayrıca, bol sıvı tüketmek, hafif ve serinletici yiyecekler tercih etmek, alkol ve kafein içeren içeceklerden uzak durmak da sağlığımızı korumak için yapmamız gerekenler arasında yer alıyor.

Sağlık Bakanlığı, aşırı sıcaklarla ilgili olarak yaptığı açıklamada, özellikle kronik rahatsızlığı olanların, yaşlıların ve çocukların daha dikkatli olmaları gerektiğini vurguladı. Bakanlık, vatandaşları gün içinde sık sık duş almaya, serin ortamlarda bulunmaya ve herhangi bir sağlık sorunu yaşamaları durumunda derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmaya çağırdı.

[IMAGE:health precautions heatwave]

Aşırı Sıcaklarda Alınması Gereken Önlemler: Detaylı Liste

• Günün en sıcak saatlerinde dışarı çıkmaktan kaçının.
• Dışarıda bulunmanız gerekiyorsa, şapka, güneş gözlüğü ve güneş kremi kullanın.
• Bol sıvı tüketin (günde en az 2-3 litre su için).
• Hafif ve serinletici yiyecekler tercih edin.
• Alkol ve kafein içeren içeceklerden uzak durun.
• Sık sık duş alın veya serin suyla yüzünüzü, ensenizi ıslatın.
• Klima veya vantilatör kullanarak bulunduğunuz ortamı serin tutun.
• Ağır fiziksel aktivitelerden kaçının.
• Güneş çarpması belirtileri (baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma) görüldüğünde derhal bir sağlık kuruluşuna başvurun.

Belediyelerin ve Kurumların Sorumlulukları

Aşırı sıcaklarla mücadelede sadece bireylerin değil, belediyelerin ve diğer kamu kurumlarının da önemli sorumlulukları bulunuyor. Belediyeler, park ve bahçelerde sulama çalışmalarını artırarak yeşil alanların korunmasını sağlamalı, halka açık serinleme alanları oluşturmalı ve su sebilleri kurmalıdır. Ayrıca, toplu taşıma araçlarında klima kullanımının yaygınlaştırılması ve duraklarda gölgelik alanlar oluşturulması da önemlidir.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, belediyelere gönderdiği genelgede, aşırı sıcaklarla ilgili olarak alınması gereken önlemleri detaylı bir şekilde sıraladı. Genelgede, belediyelerin halkı bilinçlendirme çalışmaları yapması, risk gruplarına yönelik özel önlemler alması ve acil durum planlarını hazırlaması gerektiği vurgulandı.

Belediyelerin Yapabileceği Ek Önlemler

• Halka açık serinleme alanları (klimalı salonlar, gölgelikli parklar) oluşturmak.
• Su sebilleri kurmak ve bunların düzenli olarak bakımını yapmak.
• Park ve bahçelerde sulama çalışmalarını artırmak.
• Toplu taşıma araçlarında klima kullanımını yaygınlaştırmak.
• Duraklarda gölgelik alanlar oluşturmak.
• Halkı bilinçlendirme çalışmaları yapmak (broşürler, afişler, sosyal medya).
• Risk gruplarına (yaşlılar, çocuklar, kronik rahatsızlığı olanlar) yönelik özel önlemler almak.
• Acil durum planlarını hazırlamak ve uygulamak.

Uzun Vadeli Çözümler: İklim Değişikliğiyle Mücadele

Aşırı sıcaklar, iklim değişikliğinin somut bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle, uzun vadeli çözümler için iklim değişikliğiyle mücadele etmek gerekiyor. Sera gazı emisyonlarının azaltılması, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş, enerji verimliliğinin artırılması ve sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin geliştirilmesi, iklim değişikliğiyle mücadelede atılması gereken adımların başında geliyor. Bireysel olarak da enerji tasarrufu yapmak, toplu taşıma araçlarını kullanmak, geri dönüşüme katkıda bulunmak ve bilinçli tüketim yapmak, iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı sağlayabilir.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), yayınladığı raporlarda, iklim değişikliğinin etkilerinin her geçen gün arttığını ve acil önlemler alınmaması durumunda bu etkilerin daha da şiddetleneceğini vurguluyor. IPCC, sera gazı emisyonlarının azaltılması için küresel işbirliğinin önemine dikkat çekiyor ve ülkelerin ulusal katkı beyanlarını (NDC) güncellemeleri gerektiğini belirtiyor.

Sonuç

Türkiye’nin önümüzdeki günlerde yaşayacağı aşırı sıcak hava dalgası, sağlığımız ve çevremiz için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu nedenle, bireysel olarak alacağımız önlemlerin yanı sıra, belediyelerin ve diğer kamu kurumlarının da sorumluluklarını yerine getirmesi gerekiyor. Uzun vadede ise iklim değişikliğiyle mücadele etmek, bu tür aşırı hava olaylarının sıklığını ve şiddetini azaltmak için tek çözüm yolu olarak